YAPAY ZEKA NEDİR, NASIL OLUŞTURULUR VE YAPAY ZEKANIN TARİHÇESİ



YAPAY ZEKA NEDİR, NASIL OLUŞTURULUR VE YAPAY ZEKANIN TARİHÇESİ

Yapay zeka nedir?

Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti. İngilizce artificial intelligence kavramının akronimi olan AI sözcüğü de bilişimde sıklıkla kullanılır. Yapay zekâ çalışmaları genellikle insanın düşünme yöntemlerini analiz ederek bunların benzeri yapay yönergeleri geliştirmeye yöneliktir.
Dilimizde Yapay Zekâ olarak kullanılan terim ilk kez 1956 yılında Dartmount Koleji’nde düzenlenen ve seçkin bilim insanlarının katıldığı konferansta “Artificial Intelligence: AI” biçiminde dillendirilmiştir. Bu toplantıya katılan J. McCarthy (Lisp dilinin geliştiricisi), M. Minsky (MIT Yapay Zekâ Laboratuvarı kurucusu), C. Shannon (IBM), A. Newell (ABD Yapay Zekâ Derneği’nin ilk başkanı) ve H. Simon (Nobel ödüllü) zeki bilgisayarların gerçekleştirilme olasılığının araştırılmasını önermişlerdir.
YZ ilk olarak zayıf YZ ve güçlü YZ olarak sınıflandırılır:
Zayıf YZ, dar YZ olarak da bilinir, belirli bir görev için tasarlanmış ve eğitilmiş bir YZ sistemidir. Apple'ın Siri gibi sanal kişisel asistanları zayıf YZ'nın bir şeklidir.
Güçlü YZ’ysa, bilinçaltı bir görevle sunulduğunda, bir çözüm bulmak için yeterli istihbarata sahip olan genelleştirilmiş insan bilişsel yeteneklerine sahip bir YZ sistemidir.
Yapay zekânın kapasitesini sınamak için en eski öneri 1950’de Alan Turing tarafından ortaya atılmıştır. Turing testi olarak bilinen deneyde bir kişi bilgisayar üzerinden sorular sorarak karşı tarafla bir diyalog kurar. Eğer kişi karşıdakinin insan mı, bilgisayar mı olduğunu ayırt edemiyorsa karşıdaki bilgisayar Turing testini geçmiş sayılır.
İkinci örnek, Michigan State Üniversitesi'ndeki bütünleşik biyoloji ve mühendislik ve bilgisayar bilimleri asistan profesörü Arend Hintze'den gelmiştir. YZ'yi günümüzde mevcut olan YZ sistemlerinde henüz var olmayan dört farklı kategoriye ayırır. Kategorileri şunlardır:
• Tip 1: Reaktif makineler. Buna bir örnek, 1990'da Garry Kasparov'u yenen IBM satranç programı Deep Blue'dır. Deep Blue, satranç tahtasındaki parçaları tespit edebilir ve tahminlerde bulunabilir, ancak hafızası yoktur ve geçmiş deneyimleri gelecekteki etkinlikler için kullanamaz.
 • Tip 2: Sınırlı bellek. Bu YZ sistemleri gelecekteki kararları bildirmek için geçmiş deneyimlerini kullanabilir. Özerk araçlarda karar verme işlevlerinden bazıları bu şekilde tasarlanmıştır. Gözlemler, şeritleri değiştiren bir araba gibi o kadar uzak olmayan bir gelecekte ortaya çıkacak eylemleri bildirmek için kullanılır. Bu gözlemler kalıcı olarak depolanmamaktadır.
• Tip 3: Zihin teorisi. Bu psikolojik bir terimdir. Bu, başkalarının kendi kararlarını etkileyen kendi inançları, arzuları ve niyetlerine sahip oldukları anlayışını ifade eder. Bu YZ türü henüz yok.
• Tip 4: Kişisel bilgi. Bu kategoride, YZ sistemleri kendine ait bir fikri vardır, bilince sahiptirler. Kendini bilen makineler mevcut durumlarını anlar ve bilgileri diğerlerinin ne hissettiğini çıkarmak için kullanabilirler. Bu YZ türü henüz yok.

Yapay zeka nasıl oluşturulur?

Yapay zeka, yüksek teknolojiye sahip cihazlar ve uzman bilgisayar bilimcileri tarafından sürdürülen uzun çalışmalar sonrasında meydana getirilir. Öncelikle yapay zekanın hangi alanda kullanılacağı belirlenir. Daha sonra bu alandaki ihtiyaca özel, çözüm üretilebilecek nitelikte yapay zeka kodlama çalışmaları gerçekleştirilir. Her yapay zeka için farklı yollar izlenecek olsa dahi temelde yapay zeka için takip edilen işlem prensibi aynıdır.
Yapay zeka, insanlar tarafından verilen durumlara cevap üretebilmesi için tasarlanır. Örneğin yapay zeka kodlanırken bir bağlaç yardımıyla ona seçim yapma şansı sunulabilir. Bir yapay zeka kodlanırken ona X cümlesi karşısına geldiğinde Y cevabını vermesi öğretilir. Bu sayede yapay zekaya her X sunulduğunda yapay zeka Y’yi kullanıcılara sunar.
Elbette yapay zeka meydana getirilirken bizim örneğimizde sunduğumuz basit bir X ve Y’den çok daha fazlası kullanılır. Yine de temel olarak esas alacak olursak bir yapay zekanın bundan ibaret olduğunu söyleyebiliriz.
Yapay zekaların meydana getirilmesi aşamasında bir de faydalanılan katmanlar bulunur. Bu katmanlar;
  • Bilgi
  • Nedenlendirme
  • Sorun çözme
  • Algılama
  • Öğrenme
  • Planlama
gibi katmanlardır. Bir yapay zekanın varlığından söz edebilmemiz için en azından yukarıdaki katmanlardan ikisine yanıt vermesi, yapay zekanın pratik olarak kullanılabilmesi için yeterlidir. Yapay zeka sadece birine sahip olursa pratik olarak insanlığa pek bir faydası dokunmayabilir. Misal, bilgiye sahip olmayan bir yapay zeka sorun çözemez veya planlama yapamaz. Ya da algılama yapmayan bir makine öğrenemez, planlayamaz ve sorunu nedenlendirip, çözümleyemez.

Yapay zekanın tarihçesi

Cansız nesneleri hayat vererek zeki varlıklar haline getirme fikri çok uzunca bir süredir insanoğlunun aklını kurcalıyor. Antik Yunanlar’ın robotlarda ilgili mitleri mevcuttu, ayrıca Çinli ve Mısırlı mühendisler otomatonları yapmışlardı.
Modern yapay zekanın başlangıcının izlerini ise klasik filozofların insan düşünce sistematiğini simgesel sistem olarak tanımlama girişiminde görebiliriz. Fakat yapay zeka alanı 1956’ya kadar resmi olarak oluşturulmamıştı. 1956’da Hanover, New Hampshire, Dartmouth College’da yapılan bir konferansta ‘’yapay zeka’’ terimi ilk defa ortaya atıldı.
MIT’de bilişsel bilimci Marvin Minsky ve konferansa katılan diğer bilim insanları yapay zekanın geleceği ile ilgili oldukça iyimserlerdi. “AI: The Tumultuous Search for Artificial Intelligence’’ kitabında Minsky’nin belirttiği gibi: ‘’Bir nesil içerisinde, yapay zeka yaratma sorunu önemli derecede çözülmüş olacak.’’
Fakat yapay zekalı varlığın oluşturulmasını başarmak çok da kolay değildi. 1974-1980 arasında ‘’AI winter’’ yani ‘’yapay zeka kışı’’ olarak bilinen dönemde, yapay zeka geliştirme sürecini eleştiren birçok rapor yayımlandı. Bu raporlardan sonra, yapay zeka alanına devletin desteği ve ilgisi azaldı. 1980’lerde yapay zeka alanı, İngiliz devletinin Japonlarla yarışmak için bu alanı tekrar fonlamasıyla canlandı.Yapay zeka alanı diğer bir kış tecrübesini 1987 ile 1993 yılları arasında yaşadı. Bazı genel amaçlı bilgisayarların markette yer bulamayıp çöküşe uğradığı bu dönemde devlet desteği yine kesildi.




Deep Blue, ve Rus satranç ustası Garry Kasparov maçından bir fotoğraf. Deep Blue köşesinde bilgisayardan gelen hamleleri oynayan kişi oturuyor.

Fakat araştırmalar 1997 yılında yeniden başladı.Bu yılda, IBM’in geliştirdiği bir bilgisayar olan Deep Blue, Rus satranç ustası Garry Kasparov’u mağlup etti. Ve 2011 yılında, yine IBM tarafından üretilen bilgisayar ‘’Watson’’, bir soru cevap programı olan ‘’Jeopardy’’yi şampiyonlar Brad Rutter ve Ken Jennings’i yenerek kazandı.
Bu yıl, konuşan bilgisayar ‘’chatbot’’ 1950 yılında, bir makinanın zeki olup olmadığının anlaşılabilmesi için İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimci Alan Turing tarafından geliştirilen bir yarışma olan Turing testinde, bilirkişileri kendisinin gerçek bir derisi ve kanı olan insan olduğuna inandırmayı başardı.
Fakat yapay zeka uzmanlarının belirttiğine göre başarı, makina yalnızca 3 bilirkişiyi kandırabildiği için hala tartışmalı. Ayrıca yine uzmanların vurguladığına göre, bu yapay zeka kendini ikinci dili İngilizce olan bir ergen olarak tanıtarak bazı soruları geçiştirme yeteneği de vardı.
Birçok uzman artık Turing testin yapay zeka için iyi bir ölçme aracı olduğu düşünmüyorlar. Hatta bazı bilim insanları bu testin güncellenmiş versiyonunu geliştirme üzerine çalışma yürütüyorlar. Fakat yapay zeka alanı yalnızca doğruyu kovalamaktan çok daha kapsamlı.

KAYNAKÇA:



Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Köklü İfadeler Nedir ve Köklü İfadelerin Tarihçesi

Resim
KÖKLÜ   İFADELER Köklü İfade Nedir? Köklü Sayı  üssü reel olan herhangi bir sayının kök içine alınarak gösterilmesine denir. n, 1’den büyük pozitif bir tam sayı olmak üzere,  an = x an=x  denklemini sağlayan a sayısına x’in ‘n’ dereceden kökü denir ve bu da a = n √ x a=xn  şeklinde gösterilir. Eğer bir sayının üssü tam sayıysa elde edilecek köklü sayı da tam sayıda bulunan gizli birden ötürü aynı anlama gelmektedir ve bu sayının kök içinde yazılması anlamsızdır. Köklü İfadelerin Tarihçesi Cebrin bulunmadığı dönemlerde matematik problemlerinin çözümü için kullanılan teknikler bugünkünden oldukça farklı bir biçimde idi. Matematik ile ilgili elimize ulaşan ilk bilgileri incelersek hem Mısır hem de Babil tabletlerinde belli cebirsel soruların çözümü için geliştirilmiş algoritmalar karşımıza çıkar. Örnek olarak, Babilliler, kil üzerine yazılı, birçok örneğine sahip olduğumuz çarpım tablosunu yapmışlardır. Mısırlılar ise diğer tabletlerin yanısıra arasında kesirleri k
Devamı

Köklü Sayıların Gerçek Hayatla Bağlantısı, Gerçek Hayat Problemleri ve Çözümleri

Resim
Köklü Sayıların Gerçek Hayatla Bağlantısı Sayılar: Banka-faiz hesaplamaları, günlük yaşam hesaplamaları. Sayı, yaş gibi günlük yaşam problemleri. İkinci derece denklemler, eşitsizlikler ve fonksiyonlar:   Mekanik fizik problemleri; örneğin hız, zaman, yörünge problemleri. Gerçek Hayat Problemleri Ve Çözümleri *** *** Kaynaklar: Karakoç, G., Alacacı, C. Lise Matematik Derslerinde Gerçek Hayat Bağlantılarının Kullanımı Konusunda Uzman Görüşleri (2012) http://dergipark.gov.tr/download/article-file/359774 adresinden elde edilmiştir.
Devamı